Existe unha especie de dogma que consiste na crenza de que a falta de unidade nas organizacións políticas se paga electoralmente. A unidade visualizase así como un dos grandes activos das mesmas, aínda que moitas veces agoche enfrontamentos e/ou asoballamentos.
A convicción de que os partidos e organizacións políticas deben dar sensación de unidade porque do contrario non serán ben vistas socialmente favorece principalmente ao poder establecido. É a este a quen lle interesa transmitir que a unidade constitúe un valor esencial porque esta unidade se interpreta como adhesión inquebrantábel á xefatura e, en consecuencia, convértese nunha idea clave, mesmo imprescindíbel, para o seu proxecto e, sobre todo, para conservar o seu dominio ideolóxico.
Aquelas persoas ou organizacións que queren cambiar algo son discrepantes por definición porque discrepar da orde establecida é condición previa e inseparábel do cambio. Moitos avances sociais xurdiron (e xorden) dunha herexía, dunha discrepancia que, por outra banda son habituais na nosa vida diaria, familiar, laboral e social.
Non hai dúbida de que a unidade de acción é fundamental mais, por outra banda, semella evidente que as transformacións sociais son froito dun labor colectivo que non se desenvolverá axeitadamente mentres non se acepte que a discrepancia tamén é un valor.
As organizacións que queren impulsar cambios no modelo social actual tratan de conseguir que a xente discrepe do mesmo. Pero isto só será posíbel se a maioría da sociedade deixa de considerar a discrepancia coma unha actitude sempre rexeitábel con independencia dos motivos que a provocan. E, por conseguinte, comeza a percibir que, en máis dunha ocasión, a discrepancia tamén pode ser positiva. Ademais, estas organizacións non terán credibilidade cando insten á xente de fóra das mesmas a discrepar do modelo social se dentro delas existe unha valoración negativa das actitudes discrepantes.
Combinar simultaneamente a unidade de acción coa discrepancia e o debate de ideas aínda é unha materia pendente na esquerda a pesar de que xa se leva moitos decenios discutindo sobre a maneira de conseguilo. Non obstante, é absolutamente crucial que a maioría da xente asuma como positiva esta combinación. As organizacións que non sexan capaces de transmitir isto quedarán expostas ás críticas, fagan o que fagan. Se dan prioridade á unidade serán criticadas porque non se permite a discrepancia e se fan públicas as distintas ideas dentro da organización serán criticadas por non ter unidade nin tampouco un proxecto recoñecíbel para a sociedade.
A combinación axeitada entre unidade de acción e discrepancia (ou debate de ideas) aínda non se resolveu de maneira satisfactoria ao meu entender talvez porque ten moito que ver cos valores éticos e coas actitudes que teñen as persoas. Tanto ou máis que cos modelos organizativos. O problema das organizacións non é só un problema de unidade, senón que é, ante todo, un problema de convivencia. Por exemplo, hai que aprender a convivir procurando non utilizar o erro como un pretexto para «cargarse» o adversario ou adversaria política. Por exemplo tamén, hai que convivir de tal xeito que os debates se produzan non co obxectivo de «gañar a batalla» (aínda que sexa dialéctica) senón para conseguir a elaboración dun pensamento colectivo. Ou se cadra tamén, un entendemento. É dicir facéndolle caso a Lluis Llach cando no seu Un himne per non guanyar di: «nin nos fai falta, nin queremos gañar».
